Бываюць выпадкі, калі сваім нараджэннем нейкае збудаванне абавязана гібелі іншага. Напрыклад, Гарадоцкі замак ніколі б не быў пабудаваны, калі б рускія войскі не знішчылі Езярышчанскі замак.
Але, на жаль аб гэтай мураванай фартэцыі нам сёння вядома вельмі мала. Няма ніякай падрабязнай інфармацыі аб замкавай архітэктуры і гісторыі. Нельга знайсці нават больш-менш канкрэтнай інфармацыі аб яго знішчэнні – калі і пры якіх абставінах гэта адбылося. Магчыма, звязана гэта з непрацяглым жыццём самога замка.
Даведка аб Гарадоцкім замку: |
|
| Месцазнаходжанне: | у цэнтры сучаснага горада Гарадок (Віцебская вобл.) |
| Год будаўніцтва: | XVII стагоддзе |
| Год разбурэння: | XVIII стагоддзе |
| Матэрыял пабудовы: | камень |
| Структура: | каменны бастыённы замак пяцікутнай формы |
| Стан: | не захаваўся |
Гісторыя стварэння
Замак пабудаваны ў першай палове XVII стагоддзя. Прычына яго будаўніцтва даволі празаічная – Езярышчанскі замак, які таксама размяшчаўся ў гэтым раёне, прыйшоў у канчатковы заняпад з-за баявых дзеянняў з Рускім царствам. Таму было прынята рашэнне аб будаўніцтве больш сучаснага замка ў Гарадку, для абароны паўночных межаў дзяржавы ад усходніх агрэсараў.
Структура
Каменны замак размяшчаўся на правым беразе ракі Гаражанкі і меў форму пяцікутніка.
Замак акружаў роў шырынёй 16 метраў і глыбінёй 3,3 метра. Ён запаўняўся вадой ад невялікага ручая, які цёк праз балота на паўночным захадзе.
Замкавыя сцены размяшчаліся на высокіх земляных валах. Мяркуецца, на іх, праз кожныя 20-30 метраў былі бастыёны, адкуль магла весціся стральба з гармат. Праўда іх сляды выяўленыя толькі з усходняга і паўночнага боку.
Ваеннае значэнне
Нягледзячы на патэнцыйную баяздольнасць Гарадоцкага замка, нам дакладна невядома пра яго ўдзел у ваенных падзеях. Але цалкам верагодна, што яго не абыйшла ні Паўночная вайна, ні «Крывавы патоп».
Прычыны разбурэння
На жаль, гісторыя Гарадоцкага замка дайшла да нас у вельмі скарочаным выглядзе. Невядома, як дакладна выглядаў гэты будынак, яго структура і асаблівасці. Не дайшлі да нас і крыніцы аб яго знішчэнні. Але цалкам верагодна, што каменны замак быў разбураны “мірным” шляхам. Пасля ўваходжання Гарадка ў склад Расійскай Імперыі ў 1772 годзе замак маглі проста разабраць на будаўнічы матэрыял новыя ўлады або самі гараджане. Гэтая версія, улічваючы адсутнасць інфармацыі аб баявых дзеяннях, выглядае найбольш верагоднай.
Другая версія складаецца ў тым, што замак быў знішчаны ў пачатку XVIII стагоддзя падчас Паўночнай вайны.
Яшчэ ў сярэдзіне XIX стагоддзя гісторык Міхаіл Без-Карніловіч пісаў, што на левым беразе на ўзвышшы бачныя рэшткі падмурку: «бачны каменны падмурак, які сведчыць пра існаванне каменнага замка».
Што захавалася
Часткова захаваўся замкавы роў (з паўночнага і ўсходняга боку).
У 80-я гады на месцы старажытнага замка праводзіліся раскопкі. Выяўленыя знаходкі нязначныя – у асноўным гэта стары посуд.
Перспектывы аднаўлення
З-за сваёй загадкавасці шанцы на аднаўленне Гарадоцкага замка вельмі малыя. Ды і сам Гарадок, трэба прызнаць, не самае прывабнае месца для турыстаў.
Да таго ж месца, на якім раней знаходзіўся замак, у сапраўдны момант цалкам забудавана. Тут размяшчаецца нават гарадскі аўтавакзал.
