Давыд-Гарадоцкі замак

Замкаў на тэрыторыі Беларусі велізарная колькасць. Адны з іх уяўляюць культурную каштоўнасць для нашай рэспублікі, гісторыі многіх ахінуты таямніцамі і легендамі, а пра некаторыя з іх засталіся толькі аповеды і гістарычныя згадкі.

Першыя згадкі пра Давыд-Гарадоцкі замак датуюцца 1605 годам. У гэты час на прасторнай тэрыторыі знаходзілася драўляная пабудова, схаваная ад чужых вачэй бярвеністай агароджай у выглядзе гародні. Адзін з участкаў быў прыадчынены, замест агароджы тут праглядаўся частакол.

Структура

Давыд-Гарадоцкі замак пабудаваны на месцы старажытнага дзядзінцу ў сутоках рэк Гарынь і Няпраўда. Стаяў на штучнай выспе, умацаванай палямі і хмызняком. Быў абкружаны вадзяным ровам, узровень вады ў якім рэгуляваўся сістэмай шлюзаў, умацаваны земляным валам з драўлянай абарончай сцяной і трымя вежамі. Рэканструяваны ў 1670—90-я гады. Комплекс складаўся з Верхняга (“горнага”) і Ніжняга (“перадзамачча”) замкаў (агульная даўжыня сцен каля 1 км), злучаных мостам. Ніжні замак, абкружаны вадзяным ровам і ўмацаваны земляным валам, ахоўваў Верхні замак з боку гораду і мостам злучаўся з гандлёвай плошчай гораду. Перад валам верхняга замку стаяла дубовая двух’ярусная брама з залай у другім ярусе. За брамай была лесвіца, якая вяла з вала на замкавы дзядзінец. У цэнтры дзядзінца знаходзілася дубовая студня, па баках ад яе стаялі гаспадарчы будынак і жылы дом з двума алькежамі і ганкам, накрытыя гонтавым дахам. У 1690-я гады ў цэнтры Верхняга замку пабудаваны прастакутны ў плане драўляны палац, які меў рысы стылю барока. Палац накрыты гонтавым дахам, з ганкам перад уваходам. Дубовыя дзверы вялі ў прасторную прыхожую, злева ад якой размяшчаліся сталовая з васьмю вокнамі ў алавяных пераплётах, грубкай з зялёнай паліванай кафлі і камінам, пяць жылых пакояў. У процілеглай частцы палацу было пяць жылых пакояў і алькеж. Планіроўка анфіладная.

Гісторыя стварэння

Замак знаходзіўся ў адасабленні, таму з горада да яго вяла адна дарога. Каб жыхарам было бачна, хто накіроўваецца ў іх маёнтак, каля заезда на прыватную тэрыторыю стаяла вежа-брама. Яе спецыяльна не пакрывалі дахам, каб вакол адкрываўся падрабязны агляд. У гэтым жа месцы паставыя сустракалі першых гасцей, якія прыбывалі ў замак. Таксама, каб пазбегнуць з’яўлення няпрошаных гасцей, па перыметры размяшчалася пяць маленькіх вежак, рэшткі якіх захаваліся дагэтуль. Каб патрапіць у замак, трэба было пераадолець доўгі мост, які быў пад’ёмным. Яго спуск і ўздым рэгулявалі масіўныя ланцугі. У канцы XVIII ст. на тэрыторыі Давыд-Гарадка было два замкі: Верхні («Горны») і Ніжні («Дольны»). Верхні замак атачаў велізарны роў з вадой. Аднак ніякіх значных пабудоў на гэтым месцы не было. Адзінае драўлянае збудаванне, што знаходзілася тут – гэта кухня, але і яна згарэла падчас вайны Рэчы Паспалітай з Расіяй у 1654-67 гг.

Да нашых дзён першы замак у Давыд-Гарадку не дажыў, але на тым месцы, дзе ён раней стаяў, можна ўбачыць замчышча. Самую першую пабудову спалілі ў 1655 г. у часы руска-польскай вайны. Пазней тут узвялі Верхні і Ніжні замак.

Першапачаткова пабудовы прызначаліся для абароны горада. Іх атачалі высокія каменныя сцены, а ў цэнтры знаходзіўся роў, запоўнены вадой. Агульная даўжыня ўмацаванняў замка была крыху менш за кіламетр.

Перад Ніжнім замкам размяшчаўся сад і драўляны касцёл, які перажыў вайсковыя дзеянні 1655 г., але быў знішчаны пазней – у 1839 г. Першае месца, куды можна было трапіць, выехаўшы з замка – гэта гандлёвая плошча.

Выязджаць з маёнтка мог кожны, а вось трапіць унутр было складана. Каменныя сцены змыкаліся масіўнымі варотамі, якія перашкаджалі ўезду на прыватную тэрыторыю няпрошаных гасцей. Калі Давыд-Гарадок выбудоўвалі зноў, то новыя вуліцы фармаваліся ад варот Ніжняга замка.

З цягам часу замкі трухлелі, рэканструяваць іх не было магчымасцяў. Аднак запускаць пабудовы не хацелася, таму іх перарабілі з абарончых будынкаў у рэзідэнцыю. Пасля чаго тут абжылося сямейства Радзівілаў.