На пэўным узроўні цывілізаванасці грамадства ўзнікла патрэба перадаваць думкі праз бар’еры адлегласці i часу. Найбольш раннімі знакамі пісьма былі спалучэнні прымітыўных малюнкаў, якія перадаюць толькі сэнс выказванняў, без падзелу на словы і тым больш без адлюстравання складу мовы. Такі від пісьма называецца піктаграфічным, ім карысталіся яшчэ ў першабытным грамадстве. 3 […]
мова
12 артыкулаў
Лацiнамоўная паэзiя Да нядаўняга часу прыналежным да беларускай лiтаратуры лiчылася толькi тое, што было створана на старабеларускай мове i ў свой час друкавалася кiрылiцай. Але беларусы з’яўляюцца пераемнiкамi ўсёй разнамоўнай лiтаратуры сярэдневяковай Беларусi, бо яе лiтаратура – полiлiнгвiстычная, асаблiва ў XVI ст. Так склалася, што культура сярэдневяковай Еўропы стваралася на лацiнскай мове. […]
Цяжка пераацаніць значэнне Івана Іванавіча Насовіча (1788-1877) у гісторыі беларускай філалогіі, фалькларыстыкі і этнаграфіі. Ён займае пачэснае месца сярод выдатных дзеячаў культуры ХІХ ст. Яго слушна называюць “беларускім Далем”, супастаўляючы дзве слынныя працы У.І. Даля з кнігамі І.І. Насовіча – “Слоўнікам беларускай мовы” (СПб., 1870) і “Зборнікам беларускіх прыказак” (СПб., […]
Канцылярыя ВКЛ – дзяржаўная ўстанова, якая дакументацыйна забяспечвала дзейнасць цэнтральных органаў улады і кіравання, гаспадара і паноў-рад. Канцылярыя была задзейнічана ў сферы ўліку дзяржаўнай маёмасці і працы пасольскай службы. Удзел персаналу канцылярыі ў сферы ўліку дзяржаўнай маёмасці, відавочна, трэба звязваць са старой традыцыяй, калі такія віды дзейнасці, як сам улік […]
Агульнае ў гісторыі славян У гісторыі ці не ўсіх славянскіх народаў, акрамя Расіі, можна адшукаць шмат падабенстваў (не будзем паглыбляцца ў дыскусію пра ўплыў фіна-уграў на фармаванне рускага этнасу). Усе яны мелі ў гісторыі перыяд росквіту (так званае “залатое стагоддзе”), калі межы іх дзяржаваў былі значна больш шырокімі за сучасныя […]
Спробы ператварэння Беларусі ў Паўночна-Заходні край Польска-руская вайна падштурхнула Мікалая I да барацьбы супраць паланізацыі Беларусі. Здавалася б, падтрымка беларускага рэгіяналізму набывала для царскага рэжыму палітычны сэнс. Але ў кіраўніцтве Расіі не знайшлося ніводнага чалавека, які падтрымліваў бы такі накірунак. З’яўленне русіфікатара. Калі да паўстання 1831 г. царскі ўрад карыстаўся пераважна […]
На працягу некалькіх стагоддзяў фармавання славянская моўная культура на тэрыторыі ВКЛ, а пазней і Рэчы Паспалітай, да пачатку XVI стагоддзя ўжо даволі адрознівалася ад той, якая існавала ў Маскоўскай дзяржаве. Калі жыхары дзяржаў часцяком без праблем разумелі адзін аднаго, то ў пісьмовай форме адрозненні сталі больш відавочныя. У 1556-1561 гг. […]
Татар, што жывуць на землях трох суседніх краін: Беларусі, Літвы і Польшчы, здаўна называюць літоўскімі ад назвы Вялікага княства Літоўскага. Тэрыторыя, дзе гістарычна сканцэнтравалася гэга народнасць, ахоплівае беларускія землі Верхняга і Сярэдняга Панямоння, так званую Чорную Русь, цi гістарычную Літву, і землі па верхнім цячэнні р. Віліі са сталіцай у […]
У Вялікім Княстве Літоўскім старабеларуская мова, якая была дзяржаўнай, здаўна афіцыйна звалася «рускай». Таму Біблія Ф. Скарыны і мае назоў «Руская». «Па-руску», «рускімі літарамі» патрабавала ад службоўцаў складаць дакументы наша тагачаснае заканадаўства. У Маскве мова нашых продкаў лічылася «літоўскай», і яе там слаба разумелі, патрабуючы ў паслоў або купцоў перакладніка. […]