3 верасня 1915 г. у Гродне адбываліся трагічныя падзеі часоў Першай сусветнай вайны, узгадку пра якія рэдка сустрэнеш у сучаснай афіцыйнай хроніцы. У гэты дзень горад быў захоплены кайзераўскімі войскамі. У той час уся ўвага сусветнай прэсы была прыцягнута да ваенных падзей, якія адбываліся на усходнім фронце. Вядучыя заходнія выданні […]
Перыяд Расійскай Імперыі
Сярод дынастый прадпрымальнікаў Беларусі ХІХ – пачатку ХХ ст. ганаровае месца па праве належыць Скірмунтам. Карані гэтага роду сыходзяць углыб стагоддзяў. У 1355 г. у хроніцы згадваецца князь Пінскі Васіль Скірмунт. Амаль праз дзвесце гадоў, у 1551 г., польская каралева Бона падаравала Богушу Скірмунту зямельны надзел у вёсцы Плотніца (цяпер […]
Культура Беларусі ў дарэформенны перыяд генетычна звязана з папярэднай эпохай. Але гэты працэс характарызаваўся і новымі своеасаблівымі рысамі. Галоўныя з іх – свецкасць культуры і рацыяналізм. Царква згубіла самастойную ролю ў асвеце і культуры. Манаполія рэлігійнага светапогляду была парушана. Аднак рацыяналізм XVIII ст., які звязаны з распаўсюджваннем ідэалогіі і культуры […]
Распаўсюджванне новага вучэння ў Беларусі. У тыя часы шмат хто лічыў, што выхад Расіі з крызісу могуць забяспечыць марксізм ці рабочы сацыялізм. 3 новым вучэннем беларуская інтэлігенцыя пазнаёмілася ў народніцкіх гуртках 70-х гадоў. Потым у Беларусі пачалі распаўсюджвацца ідэі польскай марксісцкай партыі “Пралетарыят”, якую ў 1882 г. стварыў Людвік Варынскі. […]
Выбух сусветнай вайны значна павялічыў цікавасць нямецкіх гісторыкаў і публіцыстаў да праблем нярускіх народаў Расіі. У 1915—1916 гг. у Германіі з’явіўся шэраг прац, дзе аўтары разглядалі разнастайныя канцэпцыі выкарыстання Рэйхам вызваленчых імкненняў палякаў, літоўцаў, латышоў, эстонцаў, фінаў і нават украінцаў. Аднак усцяж яны не выказвалі зацікаўлення беларусамі. У 1915 г. […]
Пасля рэвалюцыі 1905 – 1907 гг. царскі ўрад імкнуўся нейтралізаваць апазіцыйны рух. З 1907 па 1910 гг. было зачынена больш 40 прафсаюзаў. Шмат удзельнікаў рэвалюцыйных падзей апынулася ў турмах. Толькі ў 1908 г. праз Менскую турму прайшло больш 24 тысяч чалавек. Былі забаронены шматлікія асветныя таварыствы і кружкі. Аднак царскі […]
Пасля царскіх рэформаў паскорылася фармаванне агульнарасійскага рынку. I ў сувязі з гэтым важна высветліць, ці заставалася месца для развіцця нацыянальнай эканомікі, нацыянальнага рынку, эканамічнай кансалідацыі жыхароў Беларусі. Аграрная каланізацыя Навукова-тэхнічны прагрэс і Расія. Дзевятнаццатае стагоддзе – час уздыму навукова-тэхнічнай думкі, машынізацыі вытворчых працэсаў і станаўлення цывілізаванага побыту. 3 80-х гадоў і […]
Паўстанне 1831 г. вымусіла царскі ўрад заняцца шляхецкім станам у Беларусі грунтоўна. Усе папярэднія захады цалкам так і не супакоілі мясцовую шляхту. Мікалай I рабіў вялікія намаганні, каб ліквідаваць шляхецкую апазіцыю. Царская амністыя тычылася толькі земляў былога Каралеўства Польскага і не распаўсюджвалася на Беларусь. Паўстанцаў забіралі ў рэкруты. Царскі ўказ 1831 […]
Замена польскіх школаў рускімі Закрыццё Віленскага універсітэта. Актыўны ўдзел студэнцкай і вучнёўскай моладзі ў паўстанні стаў адной з прычынаў перагляду Мікалаем I усёй сістэмы адукацыі ў Беларусі. Найперш ён закрыў Віленскі універсітэт, цэнтр культуры беларускага, літоўскага і польскага народаў. Праўда, факультэты медыцынскі і багаслоўскі былі ператвораныя ў Медыка-хірургічную акадэмію і духоўную […]