Ян Караль Хадкевіч (1560 — 24 верасня 1621) — вайсковы і дзяржаўны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага. Гетман вялікі літоўскі, ваявода віленскі (1616). Прадстаўнік старажытнага магнацкага роду Хадкевічаў, што паходзіў ад кіеўскіх баяраў (XV ст.). Належаў да найстарэйшай, быхаўскай, галіны роду і ад бацькі атрымаў у спадчыну тытул графа «на Шклове, […]
res publica
13 артыкулаў
Ян Казімір Ваза і яго біяграфія – гэта гісторыя, гатовая да сцэнарыя фільма. Манарх, аднак, рашуча застаецца ў цені свайго бацькі, і калі яго згадваюць, то толькі ў негатыўным кантэксце. Але няўжо Ян Казімір заслугоўвае гэтага? Ян Казімір нарадзіўся 22 сакавіка 1609 г. у Кракаве. Ён быў сынам караля Жыгімонта […]
На мерапрыемства прэзідэнт Польшчы Анджэй Дуда запрасіў прэзідэнтаў Украіны, Літвы, Латвіі і Эстоніі. Прэзідэнты падпісалі сумесную дэкларацыю, у якой заявілі, што адданыя працягу дыялогу і супрацоўніцтва дзяржаў. «Прыняцце ў 1791 годзе гэтага важнага акта, які рэгуляваў прававую сістэму Рэчы Паспалітай, мела гістарычнае значэнне, паколькі гэта быў першы на нашым кантыненце […]
Галоўны з’езд Вялікага княства Літоўскага (генеральны з’езд) — надзвычайны агульнадзяржаўны саслоўна-прадстаўнічы орган Вялікага княства Літоўскага, які збіраўся з канца XVI да канца XVII ст. На яго пасяджэннях разглядаліся важнейшыя пытанні дзяржаўнага жыцця ВКЛ. Аднак само яго існаванне парушала ўмовы Люблінскай уніі 1569 г. Некаторыя каралі польскія і вялікія князі літоўскія […]
У студзені 1569 г. пачаліся дэбаты на Варшаўскім Сойме аб заключэнні Акта Уніі паміж дзвума дзяржавамі на падставе польскага праекту аб’яднання, а на самай справе ўключэння ВКЛ у склад Польшчы. Гэта ніяк не адпавядала намерам беларускіх парламентараў, і яны ўсе пакінулі сойм і Варшаву. Менавіта агрэсія Масквы супраць Полаччыны і […]
3 траўня 1791 г. бальшыня дэпутатаў Сойма аддала свае галасы за першую ў Еўропе і другую ў свеце (пасля Злучаных Штатаў Амерыкі) Канстытуцыю. Бальшыня «палітычнага народа» Вялікага Княства Літоўскага таксама падтрымала прынятую Соймам Канстытуцыю. Узімку 1792 г. усе 11 яе артыкулаў былі ўхваленыя на 32 з 34 павятовых соймікаў. Але супраць […]
3 траўня 1791 г. бальшыня дэпутатаў Сойма аддала свае галасы за першую ў Еўропе і другую ў свеце (пасля Злучаных Штатаў Амерыкі) Канстытуцыю. Адпаведна з ёю ствараўся адзіны ўрад, які павінен быў служыць «усяму грамадству, Кароне Польскай і Вялікаму Княству Літоўскаму». Абвяшчаліся свабода друку і сумлення, галоснасць і незалежнасць суда. […]
На пачатку 1764 г. Сойм Рэчы Паспалітай разгледзеў праграму рэформаў, закліканых змяніць дзяржаўны лад і вывесці краіну з крызісу. Прадугледжвалася павелічэнне войска з 24 да 50 тысяч. Пры вырашэнні эканамічных пытанняў скасоўвалася права «лібэрум вэта». Дэпутаты вызваляліся ад абавязковых наказаў соймікаў. Намаганні рэфарматараў выклікалі трывогу ў Расеі і Прусіі. Імператрыца […]
Нацыянальна-вызвольнае паўстанне, якое выбухнула ў 1794 г., было накіраванае супраць расейскіх і прускіх акупантаў. Паўстанцы мелі на мэце аднаўленне Рэчы Паспалітай у межах 1772 г., вяртанне Канстытуцыі 3 траўня 1791 г. і працяг рэформаў Чатырох-гадовага сойму. На чале змагароў стаў Андрэй Тадэвуш Банавентура Касцюшка, які 24 сакавіка абвясціў у Кракаве Акт […]