Ігнараванне беларускасці. Ва ўрадавых колах не звярталі ўвагі на беларускіх сялянаў і беларускую культуру. Насельніцтва краю лічылася польскім ці рускім, толькі спаланізаваным. Такі погляд не без уплыву запісак Міхаіла Мураўёва падзяляў і Заходні камітэт, які спецыяльна займаўся справамі заходніх губерняў Расіі. А таму ў адказ на русіфікацыю мясцовыя землеўладальнікі і асабліва […]
Перыяд Расійскай Імперыі
Таемныя таварыствы Цэнтрам патрыятычнага руху заставалася Вільня, дзе канцэнтравалюя грамадскія i навукова-культурныя сілы краю. Магутным асяродкам вальналюбных памкненняў быў Biленскi універсітэт. Meнавітa там з ініцыятывы студэнтаў Тамаша Зана, Адама Міцкевіча, Язэпа Яжоўскага, Анупрэя Петрашкевіча i Францішка Малеўскага узнікла таемнае таварыства філаматаў, якое атрымала назоў ад грэцкага слова philomathes (той, хто імкнецца да ведаў). […]
Турма-замак Пабудаваны ў пачатку ХІХ стагоддзя астрог у адрозненне ад многіх будынкаў на ўсім працягу свайго існавання выкарыстоўваўся толькі па прамым прызначэнні. Неабходнасць пабудовы новай турмы ў Мінску было выклікана і тым, што стары будынак Мінскага астрога, які знаходзіўя на тым месцы, дзе цяпер размешчана 3-я гарадская бальніца, прыйшоў у пагрозліва […]
Няўдалыя нацыянальна-вызваленчыя паўстанні палякаў быццам дэскрыдытавалі сябе. Беларускія патрыёты ў пошуках новага шляху для свайго народа прыйшлі да сацыялістычнай дактрыны і перэарыентацыі з Польшчы на Расію. Спеў усерасійскі выступ бедных супраць багатых (сацыялістычная рэвалюцыя). Растрэл шэсця пецярбургскіх працоўных з сем’ямі 9 студзеня 1905 г. сатрос усю краіну. Хваля сутычак і мітынгаў […]
Фармаванне партыі эсэраў. Беларусь была ўсё ж краем сялянскім. Таму па меры збяднення вёскі тут пашыраліся і ідэі сялянскага сацыялізму. У 1899—1900 гг. у Мінску і яго ваколіцах дзейнічала Рабочая партыя палітычнага вызвалення Расіі (РППВР) неанародніцкага накірунку. А ў 1904 г. у горадзе на Свіслачы ўжо сфармавалася рэгіянальная Паўночна-заходняя арганізацыя партыі […]
1914 год. Беларускія губернi былі на ваенным становішчы. Усталяваўся жорсткі ваенна-паліцэйскі рэжым. Тэрыторыя Беларусі знаходзілася ў непасрэднай блізасці да раёна баявых дзеянняў. Улетку 1915 вайна перайшла і на беларускія землі. Жнівеньскае наступленне немцаў разгортвалася ў кірунку Коўна-Вільня-Менск 3 верасня акупанты ўварваліся ў старажытную сталіцу Літвы, а праз два тыдні кайзераўская кавалерыя перасекла […]
Асноўным стрыжнем царскай палітыкі ў Беларусі пасля паўстання 1863 г. ізноў стала русіфікацыя. Цяпер яна набыла яшчэ больш небяспечны характар, бо ахапіла ўсё беларускае сялянства. Падчас паўстання 1863 года мясцовая адміністрацыя, якую складалі пераважна апалячаная шляхта, фактычна выйшла з падначалення Пецярбурга, сабатыравала яго загады, карыстаючыся сваім становішчам, вяла сярод насельніцтвы агітацыю супраць расійскага […]
Напачатку XIX стагоддзя паміж Францыяй з аднаго боку, і Расіяй, Прусіяй і Аўстрыяй з іншага, ішла барацьба за панаванне ў Еўропе. Французскі імператар Напалеон I сілай падпарадкоўваў сабе еўрапейскія народы. У вайне 1805-1807 гг. Напалеон атрымаў перамогу і стварыў на польскіх землях, якія раней належалі Прусіі, падуладнае яму Варшаўскае княства. […]
Змаганне Расіі за поўнае падпарадкаванне Беларусі ў пэўнай ступені нагадвала рэлігійныя войны. Пад сцягам праваслаўя ішла русіфікацыя. Гэтаму супрацьстаяў каталіцызм, але і ён вёў да паланізацыі. Такое становішча толькі ўзвышала для беларускага народа ролю уніяцкай веры. Ад выніку “рэлігійнай вайны” залежаў яго лес. Стаўленне ўрада да “польскай” веры. Каталікам рымскага абраду забаранялася […]