Бальшавікі заўсёды былі прыхільнікамі “класавага падыходу” ў ацэнцы з’яваў грамадска-палітычнага і культурнага жыцця. Усё нацыянальнае, асабліва ў палітыцы і эканоміцы, разглядалася імі як праява “буржуазнасці”, з якой раней ці пазней трэба весці бязлітасную барацьбу. Але на пачатку 20-х гадоў палітычная і эканамічная сітуацыя ў Савецкай Расеі вымушала яе кіраўнікоў лічыцца […]
Найноўшая гісторыя Беларусі
50 артыкулаў
(1917-ц.ч.)
Незалежніцкія настроі ў беларускім руху 1917 — пач. 1918 былі ў значнай ступені выкліканы палітыкай Часовага ўрада Расіі, які не хацеў лічыцца з патрабаваннямі беларускіх арганізацый аб наданні Беларусі статуса аўтаноміі ў складзе Расійскай дэмакратычнай федэратыўнай рэспублікі, а таксама палітыкай Савета Народных Камісараў Расіі, які вёў перагаворы з Германіяй аб лёсе Беларусі без удзелу ў іх прадстаўнікоў беларускага народа. Незалежніцкія тэндэнцыі ўзмацніліся пасля разгону Усебеларускага з’езду і пасля таго, як 3-і Усерасійскі з’езд Саветаў (студзень 1918) ухваліў гэты разгон.
25 сакавіка 1918 Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага кангрэса абвясціў Беларускую Народную Рэспубліку (БНР).
Уздым нацыянальна-вызваленчага руху на Беларусі, абвяшчэнне БНР і дзейнасць яе кіруючых органаў падштурхнулі бальшавіцкі ўрад у Маскве да фармальнага прызнання права беларускага народа на самавызначэнне і нацыянальную дзяржаўнасць. Пасля ліквідацыі войскамі Чырвонай Арміі БНР у снежні 1918 ЦК РКП(б) прыняў рашэнне аб стварэнні беларускай савецкай рэспублікі. Сфарміраваны Часовы рабоча-сялянскі савецкі ўрад Беларусі, маніфестам якога 1 студзеня 1919 Беларусь абвешчана Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікай, а Рада і ўрад БНР аб’яўлены па-за законам.
Існаванню беларускай дзяржаўнасці працівіліся прыхільнікі ідэі ўнітарнай камуністычнай дзяржавы, як у Маскве, так і на месцах. На Першым Усебеларускім з’ездзе Саветаў, які адбыўся ў Мінску 2-3 лютага 1919, было прынята рашэнне пра аб’яднанне Беларусі з савецкім урадам Паўднёвай Літвы. 27 лютага 1919 было аформлена стварэнне Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялітычнай Рэспублікі (Літбел).
Услед за наступленнем Польшчы ў 1919 і польска-савецкай вайной у 1920 Беларусь была ізноў падзеленая паводле Рыжскага мірнага дагавора (18.3.1921). Каля 100 тыс. км² тэрыторыі Беларусі адышло да Польшчы, на астатняй тэрыторыі (107 тыс. км²), дзе пражывала каля 5 млн беларусаў, была абвешчана Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка (БССР), якая ў 1922 увайшла ў СССР.
Проблему сотрудничества белорусского населения с немецкими оккупационными властями во время Второй мировой войны трудно назвать “белым пятном” в современной историографии. В советскую эпоху названная тема была практически табуирована, а белорусский советская историческая наука не могла похвастаться значительным количеством работ. Однако с момента обретения Беларусью независимости различные аспекты этого вопроса были […]
В 1921 г. в советской Беларуси еще не все было мирно и тихо. В белорусских пущах оставались бывшие повстанцы. На белорусских землях, которые находились под властью Польши, формировались партизанские отряды, которые потом переходили на советскую территорию. В июне 1921 г., по официальным сообщениям советского правительства, в БССР действовало около 4 […]
Предлагаем посмотреть на воссоединение Западной Беларуси и БССР с разных сторон и осознать ту цену, которую белорусы заплатили за национальное единство. Что ж, попытаемся представить более полную историю Западной Беларуси, пишет историк Игорь Мельников в интернет-газете “Белорусские новости”. …На дворе стоял март 1921 года. Только что закончилась кровопролитная Варшавская битва, в которой бравым […]
Бальшавіцкі Маніфест. Уначы з 1 на 2 студзеня 1919 г. так званы Часовы рабоча-сялянскі ўрад, які ўзначаліў Зміцер Жылуновіч, прыняў Маніфест аб абвяшчэнні Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі (БССР). У ім паўтаралася ідэя беларускай дзяржаўнасці, якая ўжо была абвешчаная Другой устаўной граматай БНР. Маніфест, як і Грамата, дэклараваў сацыяльныя правы працоўных, […]