Фарміраванне Беларускай народнасці

Пачатак фармаванню беларускай народнасці быў пакладзены ў перыяд існавання звязаў плямёнаў і стварэнні на тэрыторыі Беларусі ПолацкагаТураўскагаСмаленскага і іншых княстваў. Уваходжанне беларускіх земляў у склад Вялікага княства Літоўскага стварыла ўмовы для далейшага фармавання беларускай народнасці.

Неабходнасць сумеснага супрацьстаяння агрэсіі крыжакоў і мангола-татараў і ўваходжанне беларускіх земляў у склад ВКЛ, спрыяла пераадоленню феадальнай раздробненасці, ліквідацыі лакальнай замкнёнасці асобных тэрыторый, умацаванню сувязяў паміж асобнымі тэрытарыяльнымі часткамі насельніцтва Беларусі, яго кансалідацыі і інтэграцыі з суседнімі народамі. Эканамічнай асновай адукацыі беларускай народнасці з’яўляўся рост таварна-грашовых адносін, развіццё ўнутранага рынка. Павелічэнне гандлёва-рамеснага насельніцтва ў гарадах і мястэчках, узмацненне сувязяў паміж імі садзейнічала кансалідацыі гарадскога насельніцтва ў саслоўе мяшчан. Усё гэта адбілася на развіцці агульнасці сацыяльна-эканамічнага жыцця, мовы, культуры і іншых прыкмет, якія характарызуюць народнасць.

Дадатковы ўплыў на фармаванне беларускай народнасці аказала развіццё саслоўна-класавай структуры феадальнага грамадства. У XIV – XVI стст. завяршылася фармаванне асноўных саслоўяў беларускай народнасці. Канчаткова склалася саслоўе шляхты. Да панавальных пластоў грамадства ставіліся таксама праваслаўнае і каталіцкае духавенства, заможныя рамеснікі, купцы. Асноўную ж масу насельніцтва ўяўлялі сяляне і ремеслянники-беднякі, якія і склалі асноўнае ядро якая фармавалася беларускай народнасці.

Важную ролю ў фармаванні беларускай народнасці адыграў рэлігійны фактар. Пераважная большасць беларускага народа заставалася праваслаўным, што спрыяла захаванню і развіццю моўных, культурных традыцый, фармавала пачуццё нацыянальнай самасвядомасці. Падчас фармаванні беларускай народнасці вызначыліся асноўныя асаблівасці яе гаспадарчага і грамадскага побыту, матэрыяльнай і духоўнай культуры. Гэта выявілася ў тыпах жылля, яго ўнутраным строі, у адзежы, ежы, абрадах і звычаях, у прафесійнай мастацкай творчасці і фальклоры.

Паступова склаўся менталітэт беларускага народа, для якога было характэрным нацыянальная і рэлігійная талерантнасць, гасціннасць, дабрыня, мяккасардэчнасць, мудрасць, сумленнасць, працавітасць.

З XIII ст. мова насельніцтва Беларусі пачынае адрознівацца як ад старажытнарускай мовы, так і моў рускай і ўкраінскай народнасці. Спецыфічныя рысы беларускай мовы з’явіліся ў помніках літаратуры і дзяржаўных актах. У XVI ст. ён становіцца дзяржаўным. Сфера распаўсюду царкоўнаславянскай мовы павузілася, ён стаў ужывацца толькі падчас царкоўнай службы.

Назва «Белая Русь» упершыню з’явілася ў канцы XIV ст. у стаўленні да Полацкага княства, пазней яно распаўсюдзілася на землі, размешчаныя ў басейне Заходняй Дзвіны і Дняпра. З канца XVI – пачатак XVII стст. насельніцтва гэтых земляў вызначала сябе «беларусцамі». За жыхарамі цэнтральнай і заходняй частак Беларусі замацавалася назва «літвіны». Назва «Беларусь» для пазначэння ўсіх яе земляў і народа стала распаўсюджвацца толькі ў другой палове XIX у. Тэрмін «Літва» перамясціўся на паўночны захад і стаў служыць для пазначэння суседняга балцкага народа. У XIX ст., нават праз сто гадоў пасля інкарпарацыі Вялікага Княства Літоўскага ў склад Расейскай імперыі, нашыя заходнія землі па-ранейшаму называліся Літвой. «Радзіма Літва»! – звяртаўся да роднай Наваградчыны Адам Міцкевіч. Літвой называў бацькоўскую зямлю Кастусь Каліноўскі.

Тое, што Літва – спрадвечна славянскі край, добра разумелі і ў Расеі. «Литва ли, Русь ли, что гудок, что гусли, всё нам равно, было бы вино», – засведчыў Аляксандр Пушкін у трагедыі «Барыс Гадуноў». У вершы «Клеветникам России» ён жа называў вызвольнае антырасейскае паўстанне 1831 г. «волнением Литвы», «спором славян между собою».

Подписаться
Уведомить о
guest
0 Comments
Межтекстовые Отзывы
Посмотреть все комментарии