Як вядома, полацкі князь Брачыслаў Ізяславіч (1003-1044 гг.) лічыцца заснавальнікам г. Браслава, пачатковая назва якога «Браслаўль», «Брачыслаўль». Але заснаванне гэтага паўночнага горада Полацкай зямлі — толькі адна старонка рознабаковай дзейнасці полацкага князя. Яго роля як мудрага ўладара і гнуткага палітыка дагэтуль не атрымала належнай ацэнкі ў беларускай гістарычнай навуцы. Аналіз […]
Персаналіі
У XVII стагоддзі беларус Казімір Семяновіч першым выказаў, абгрунтаваў і апісаў ідэю шматступенчатай ракеты — прататыпа тых ракет, што больш за паўстагоддзя выводзяць на арбіты спадарожнікі і касмічныя караблі і могуць вывесці самую небяспечную зброю. Адбылося гэта, падкрэслім, за два з паловай стагоддзі! да распрацовак айца-заснавальніка сучаснай касманаўтыкі Канстанціна Цыялкоўскага […]
Сын кіеўскага князя Уладзіміра Святаславіча і Рагнеды Рагвалодаўны, Ізяслаў княжыў у Полацку з 988 па 1001 г. Каля 987 года Рагнеда, помсцячы за забойства сваіх бацькоў і братоў, зрабіла няўдалы замах на жыццё Уладзіміра. За гэта Уладзімір вырашыў яе смяротна пакараць, загадаў ёй апрануцца ва ўсё княжацкае адзенне і чакаць […]
Імя полацкага князя Барыса Усяславіча залатымі літарамі ўпісана ў гісторыю Беларусі. Калі хочаш, каб тваё імя жыло шмат стагоддзяў — пабудуй горад і назаві яго сваім імем (прывітанне з Барысава). Князь Барыс нарадзіўся меркавана ў 1054 годзе. Ён быў сынам князя Усяслава Брачыславіча (Чарадзея), полацкага нашчадка Рагвалода. Пра яго маці […]
Жывапiсец паганскай Лiтвы Казімір Альхімовіч нарадзіўся перад самымі калядамі – 20 снежня 1840 года ў вёсцы Дубраве былога Лідскага павету (цяпер Шчучынскі раён), што знайходзіцца амаль на самым ускрайку дрымучай і дзікай Налібоцкай пушчы. Пазней шматлікія маляўнічыя эпізоды з дзяцінства ляглі ў аснову яго бессмяротных твораў, якія набылі вядомасць у […]
…ператворыцца сарамлівая Рагнеда ў цвёрдую, як меч, вялікую княгіню, і хто ведае, ці не давядзецца ёй правіць дзяржавай, як правіла Кіевам Вольга, а Полацкам бабка гэтай Рагнеды, маці Рагвалода, княгіня Прадслава, калі засталася ўдавою? К. Тарасаў. “Тры жыцця Рагнеды» Звернемся да гістарычнай памяці, як да машыны часу, з просьбай паказаць […]
Тураўскае княства ўтварылася на тэрыторыі паўднёвай Беларусі ў басейне Прыпяці і яе прытокаў. Сталіца княства – горад Тураў (мабыць заснавана князем Турам) згадваецца ў летапісах пад 980 г. Да канца X ст. Тураўскае княства развівалася як самастойнае. Тут кіравала дынастыя князёў. З канца X ст. у Тураве княжыць сын Вялікага […]
Цяжка пераацаніць значэнне Івана Іванавіча Насовіча (1788-1877) у гісторыі беларускай філалогіі, фалькларыстыкі і этнаграфіі. Ён займае пачэснае месца сярод выдатных дзеячаў культуры ХІХ ст. Яго слушна называюць “беларускім Далем”, супастаўляючы дзве слынныя працы У.І. Даля з кнігамі І.І. Насовіча – “Слоўнікам беларускай мовы” (СПб., 1870) і “Зборнікам беларускіх прыказак” (СПб., […]
Славуты грамадскі дзеяч і паэт Тамаш Зан паходзіў з тыповай беларускай шляхты. Сапраўднае прозвішча яго продкаў — Зань. Родавае гняздо Заняў — Радашковічы. Дзяды па матчынай лініі Далеўскія жылі ў мястэчку Узда. Усе яны былі ўніятамі. Нарадзіўся Тамаш Зан 21 снежня 1796 г. y пaдмaлaдзeчaнcкaй вёcцы Мяcaтa, дзe ягo мaцi […]